Burn out-Σύνδρομο Επαγγελματικής Εξουθένωσης

Ο όρος “burn out” αντιστοιχεί στο «σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης». Αναφέρεται δηλαδή στην ψυχική και σωματική εξάντληση που βιώνει το άτομο, μετά από συνεχή έκθεση σε στρεσογόνους παράγοντες και συνθήκες. Σταδιακά, κατακλύζουν τον εργαζόμενο, μηδενίζοντας τα ψυχικά και σωματικά αποθέματα, καθώς και τα κίνητρά του και μειώνοντας τις ικανότητές του να ανταπεξέλθει στις εργασιακές απαιτήσεις, αλλά και στις υποχρεώσεις της καθημερινότητάς του.

Η αδυναμία συναισθηματικής και σωματικής επαναφόρτισης ύστερα από μία μεγάλη περίοδο έντονης πίεσης και άγχους εύλογα οδηγούν στο λεγόμενο “burn out”.

Οι κυριότεροι παράγοντες που καθορίζουν το σύνδρομο της επαγγελματικής εξουθένωσης είναι:

Α. Σωματική, ψυχική ή/και συναισθηματική εξουθένωση: Ο εργαζόμενος δεν έχει πλέον τα απαραίτητα αποθέματα να ανταποκριθεί στις εργασιακές του υποχρεώσεις και να αντλήσει ευχαρίστηση από αυτές.

Β. Αποπροσωποποίηση: Η αλληλεπίδραση με τους συναδέλφους, αλλά και άτομα εκτός εργασίας, μειώνεται εμφανώς και δημιουργούνται αποστάσεις από αυτά με στόχο μία ζώνη ασφαλείας που θα τον ανακουφίσει από ένα συναισθηματικά φορτισμένο και στρεσογόνο περιβάλλον.

Γ. Μείωση προσωπικών επιτευγμάτων: Δημιουργείται στο άτομο έντονα το αίσθημα της ανεπάρκειας και αδυναμίας επίτευξης κάποιου έργου, γεγονός που οδηγεί στην μείωση της εμπιστοσύνης στον εαυτό και άρα στις ικανότητές του ως επαγγελματίας.

Οι παράγοντες αυτοί, καθώς και το “burn out” στο σύνολό του, επιφέρουν τα αντίστοιχα συμπτώματα στο άτομο. Η επίδραση είναι εμφανής σε γνωστικό επίπεδο, π.χ. απώλεια συγκέντρωσης και διαταραχές μνήμης, σε σωματικό επίπεδο, π.χ. αϋπνία, κόπωση, καθώς και σε συναισθηματικό επίπεδο, π.χ. άγχος, κυνισμός, ευερεθιστότητα…

Ας δούμε αναλυτικά τα 12 στάδια που έχουν οριστεί από ερευνητές, στα οποία τα συμπτώματα του burn out εκδηλώνονται σταδιακά:

1^ο στάδιο: Το άτομο θέτει υψηλούς στόχους, ώστε να αποδείξει την αυτοαξία του στον εργασιακό χώρο.

2^ο στάδιο: Ξεκινά επίμονη και σκληρή εργασία.

3^ο στάδιο: Παραμελεί τις ανάγκες του, όπως για παράδειγμα τον ύπνο, προκειμένου να ανταπεξέλθει στους εργασιακούς στόχους.

4^ο στάδιο: Έρχεται σε ρήξη με το συναδελφικό του περιβάλλον, θεωρώντας το υπαίτιο για τα έντονα επίπεδα στρες.

5^ο στάδιο: Οι διαπροσωπικές του σχέσεις παύουν να αποτελούν προτεραιότητα.

6^ο στάδιο: Εκδηλώνει άρνηση ως προς την υπερβολική εργασιακή του προσήλωση και γίνεται άκαμπτο στη σκέψη και τα συναισθήματά του.

7^ο στάδιο: Αποσύρεται κοινωνικά και πιθανόν στρέφεται σε κάποια ουσία που θα τον ανακουφίσει από το στρες που βιώνει.

8^ο στάδιο: Η συμπεριφορά του αλλάζει με κύρια χαρακτηριστικά εκρήξεις θυμού, επιθετικότητα, έλλειψη υπομονής.

9^ο στάδιο: Αποσυνδέεται τελείως από τον εαυτό του, χάνοντας κάθε νόημα στον ίδιο, στους άλλους και στο έργο που εκτελεί.

10^ο στάδιο: Βιώνει μια «άδεια» συναισθηματική κατάσταση.

11^ο στάδιο: Εμφανίζονται καταθλιπτικά συμπτώματα.

12^ο στάδιο: Στο τελευταίο αυτό στάδιο, η σωματική και ψυχική εξάντληση έχουν κατακλύσει το άτομο, το οποίο εν τέλει μπορεί να καταρρεύσει ολοκληρωτικά.

Από τα παραπάνω, γίνεται αντιληπτή η σημασία και η ανάγκη για στήριξη και καθοδήγηση, όπως αυτή ακριβώς που προσφέρει η ψυχοθεραπεία, προκειμένου το άτομο να μην χαθεί στον κόσμο της εργασίας και του έντονου στρες…και κυρίως να μην χάσει τον εαυτό του, αλλά να βρει την δύναμη να “βγει” από αυτό που σταδιακά τον πνίγει…