Επιλεκτική αλαλία

Η επιλεκτική αλαλία είναι μια σπάνια αλλά σημαντική διαταραχή άγχους, που εμφανίζεται κυρίως στην παιδική ηλικία και δη στην προσχολική. Χαρακτηρίζεται από τη σταθερή αδυναμία του παιδιού να μιλήσει σε συγκεκριμένα κοινωνικά πλαίσια, παρότι παρατηρείται φυσιολογική ομιλία σε χώρους οικείους για το ίδιο, όπως το σπίτι. Πρόκειται για ένα φαινόμενο που δεν έχει τη βάση του σε γλωσσική καθυστέρηση ή νευρολογικό πρόβλημα· αντιθέτως, το παιδί διαθέτει πλήρη ικανότητα λόγου, αλλά καθηλώνεται κάτω από έντονη κοινωνική πίεση.

Η διαταραχή γίνεται συνήθως αντιληπτή με την είσοδο στο σχολείο, βιώνοντας την έκθεση και την διαχείριση της προσαρμογής σε νέο περιβάλλον. Εκεί, η αναμενόμενη ομιλία ενεργοποιεί έντονο άγχος, με αποτέλεσμα τη σιωπή. Τα παιδιά με επιλεκτική αλαλία μπορεί να αποφεύγουν την βλεμματική επαφή, να επικοινωνούν με χειρονομίες ή νεύματα, να μονολογούν χαμηλόφωνα ή να δείχνουν ακίνητα και αμήχανα. Συχνά παρουσιάζουν έντονη συστολή, κοινωνική απομόνωση και προσκόλληση στους γονείς. Σε ορισμένες περιπτώσεις συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα, όπως ενούρηση, υπερκινητικότητα ή σωματικά τικ.

Η αιτία της επιλεκτικής αλαλίας είναι συνήθως πολυπαραγοντική. Υπάρχουν προδιαθεσικοί παράγοντες, όπως η κληρονομική προδιάθεση, δυσκολίες στην ομιλία, πολιτισμικές διαφορές ή δυσλειτουργική επικοινωνία στο οικογενειακό περιβάλλον. Τραυματικά ή στρεσογόνα γεγονότα —όπως απώλεια, διαζύγιο, μετακόμιση ή είσοδος σε νέο σχολικό περιβάλλον— μπορεί να λειτουργήσουν επίσης ως πυροδοτικοί παράγοντες. Η επιλεκτική αλαλία είναι διαφορετική από τη φυσιολογική ντροπαλότητα ή τη γενικευμένη κοινωνική φοβία, καθώς συνδέεται άμεσα με την απόλυτη παύση ομιλίας σε συγκεκριμένα μόνο περιβάλλοντα.

Η θεραπευτική προσέγγιση οφείλει να είναι εξατομικευμένη και ολιστική. Η ψυχοθεραπευτική διαδικασία λειτουργεί αποτελεσματικά, καθώς βοηθά το παιδί να εκτεθεί σταδιακά σε αγχογόνες καταστάσεις με ασφάλεια. Παράλληλα, η οικογενειακή υποστήριξη είναι κρίσιμη, όπως και η συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς, ώστε να δημιουργηθεί ένα περιβάλλον χωρίς πίεση που θα επιτρέψει την άμεση λεκτική ανταπόκριση. Ενώ φαρμακολογική υποστήριξη δύναται να χρειαστεί σε ορισμένες περιπτώσεις. Οι παρεμβάσεις στοχεύουν στην ενίσχυση της γενικότερης αυτοπεποίθησης και της συναισθηματικής ασφάλειας του παιδιού, όχι μόνο της ικανότητας λόγου.

Η έγκαιρη αναγνώριση και η κατάλληλη παρέμβαση μπορούν να βοηθήσουν σημαντικά τα παιδιά να ξεπεράσουν τις δυσκολίες και να βρουν τη φωνή τους, με τον δικό τους χρόνο και ρυθμό — σε ένα περιβάλλον που δεν τα πιέζει, αλλά τα κατανοεί…